مدیر مدرسه
کتاب مدیرمدرسه اثر جلال آل احمد انتشارات نظاره
مدیرمدرسه شاید به جرأت بهترین اثر «جلال آل احمد» باشد. نویسنده‌ای ظلم ستیز که واقعیت‌های زندگی را با نظری انتقادی بیان می‌کند. راوی داستان که از آموزگاری به تنگ آمده است، برای آسودگی خود و داشتن درآمد بیشتر و بی‌دردسر به مدیریِ دبستان رو می‌آورد، بی آنکه بداند چه دردسرهایی درپی خواهد داشت. مدیر که خود را هیچ‌کاره می‌داند و آمده تا گوشه‌ای آرام در دفترش از گچ خوردن و بیهودگی کار آموزگاری خود را برهاند، با دشواریِ سرپرستیِ «یک ناظم و هفت معلم و دویست و سی و پنج شاگرد» روبرو می‌شود. پس همه توان خود را به کار می‌گیرد تا کمبودها و نارسایی‌ها را به گونه‌ای سروسامان دهد؛ اما در این شرایط محیطی امکان اصلاح وجود ندارد و مدیر تصمیم می‌گیرد که استعفا دهد.
سفر به ولایت عزرائیل
کتاب سفر به ولایت عزرائیل اثر جلال آل احمد انتشارات نظاره
جلال در بازگشت از یک سفر چهارماهه فرنگ، دو هفته‌ای مهمان دولت اسرائیل بود.سفر چهارماهه فرنگش از جمعه، 6 مهر 1341 تا شنبه، 13 بهمن همان سال طول‌کشید. خودش می‌گوید:در سفر، این‌بار برای من هیچ نوع مفری نیست؛ یعنی این‌بار به فرار از هیچ چیز و هیچ کس- حتی از خودم- به این سفر آمده‌ام. این سفر را یک‌نوع شتل تلقی می‌کنم. شتل این قمار کلانی که در آن خراب‌شده مملکت ما هست و ما اجباراً شاهدهش هستیم. این‌که باشی و بینی و شاهد باشی که چه‌می‌کنند و چه‌می‌برند و چه‌می‌دزدند و فریادت را هم بزنی اما توی چاه- ناچار به‌عنوان شتل تلقی می‌کنی چنین سفری را که می‌خواهند تو نباشی و حتی همان فریاد توی چاه را نزنی و به همان اندازه قلیل مزاحم نباشی و راحت بگذاری دزدها را و اراذل را...اورازان
کتاب اورازان اثر جلال آل احمد انتشارات نظاره
اورازان (بروزن جوکاران) ده کوهستانی از تمدن شهری دورافتاده‌ای است در منتهای شرقی کوهپایه‌های طالقان که نه‌تنها از دبستان و ژاندارمری و بهداری در آن خبری نیست، بلکه اغلب اهالی هنوز با سنگ چخماق و «قو» چپق‌های خودشان را آتش می‌کنند و برای روشن‌کردن اجاق‌ها و تنورها از چوب‌هایی که پنج‌شش برابر یک چوب کبریت بلندی دارد و سر آن آغشته به گوگرد است استفاده می‌کنند.