کتاب بازگشت از شوروی اثر آندره ژید ترجمه جلال آل احمد انتشارات نظاره

بعد از انقلاب اکتبر روسیه خیلی از روشنفکران اروپایی تصویری آرمان‌شهری از شوروی انقلاب زده داشتند آنان می‌پنداشتند رویاهای مارکس بزرگ بالاخره به واقعیت تبدیل شد. اما وقتی آندره ژید از شوروی برگشت چیز دیگری نوشت. او سراب را دیده بود و حقیقت حکومت استالین را نشان داد. سفر او به شوروی که بنا به دعوت اتحادیه نویسندگان شوروی، در تابستان سال ۱۹۳۶ اتفاق افتاد و این در زمانی بود که ژید در بالاترین حد شهرت خودش ود و یک رساله تبلیغاتی به قلم او و به نفع کشور شوروی می‌توانست بسیار ارزشمند باشد. اما آنچه بیرون آمد، دو کتاب حاوی اعترافات صریح اوست به فریبی که خورده بود. بازگشت از شوروی و تنقیح بازگشت از شوروی. این کتاب  حکایت از تأسفی می‌کند که بیننده یک رویای شیرین در لحظات بیداری خویش دچارش می‌شود. انتقادها ملایم و دوستانه، لحن کلام ترحم‌انگیز و استغاثه‌کننده است. یک کلمه زننده و کوچک‌ترین خشونتی در سراسر کتاب نیست. بازگشت از شوروی با آنکه یک رساله سیاسی است ارزش ادبی فراوانی هم دارد اما تنقیح بازگشت از شوروی بیشتر ارزش استنادی دارد.